Πριν ο Μάρτης καλομπεί,φτάνει η Σαρακοστή.

     Μάρτιος

   Ο Μάρτης είναι ο τρίτος κατά σειρά μήνας του χρόνου. Πήρε το όνομά του από το Ρωμαίο θεό του πολέμου Mars δηλ. τον Άρη. Όπως λέει η ρωμαϊκή ιστορία οι ιδρυτές της Ρώμης, Ρώμος και Ρωμύλος, ονόμασαν αυτόν τον πρώτο μήνα Μάρτιο, προς τιμή του πατέρα τους και γενάρχη των Ρωμαίων του θεού Άρη.

    Ο Μάρτης με τα τόσα φερσίματά του έκανε το λαό μας να πλάσει γι΄αυτόν να πλάσει τους καλύτερους μύθους και τις ωραιότερες παροιμίες, που θα ζηλεύανε πολύ οι άλλοι μήνες.
   Η πλούσια λαϊκή φαντασία τον θέλει κοντό,κακοφτιαγμένο άνθρωπο, με πολλές ιδιοτροπίες, που κάθε τόσο αλλάζει τρόπους και διαθέσεις, που πότε κλαίει και πότε την ίδια στιγμή γελάει.Πότε γίνεται κατσούφης και πότε χαρούμενος.Πότε ξεκαρδίζεται στο γέλιο και πότε ρεύει στο κλάμα.

"Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει".

"Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα". 
 "O Μάρτης ο κλαψόγελος".

Αυτό μαρτυράει και το παρακάτω παραμύθι του λαού μας: Το παραμύθι της μαρμαρωμένης γριάς.

   Ήταν, λέει,μια γριά, που έβοσκε τ΄αρνάκια της, μόνη κι ολομόναχη στον κόσμο, γνέθοντας πάνω σ΄ένα βουνό.Ήταν λέει η τελευταία μέρα του Μαρτίου, μια ωραία, γλυκιά και χαμογελαστή ζεστή ανοιξιάτικη μέρα .Η γριά βλέποντας τη μέρα αυτή και γνωρίζοντας πως είναι η τελευταία, είπε στο Μάρτη κοροϊδευτικά:

- "Πριτς, Μάρτη μου, τα ξεχείμασα τ΄αρνάκια και τα κατσικάκια μου, δε σ΄έχω ανάγκη τώρα".

Θυμώνει τότε ο Μάρτης και κάνει ένα δυνατό κρύο, τόσο πολύ δυνατό, που η γριά πάγωσε, κοκάλιασε κι έμεινε μαρμαρωμένη με τη ρόκα της ψηλα στα βουνό μαζί με τ΄αρνάκια και τα κατσικάκια της.

  Έτσι ο Μάρτης εκδικήθηκε τη δύστυχη γριούλα, που θέλησε να τον πειράξει.Κι από τότε ο λαός μας λέει:

" Τίποτε δε με μάρανε της άνοιξης το κρύο".

  Κάνει τους ανθρώπους να πιστέψουν με τις πρόσκαιρες λιακάδες του ότι το καλοκαίρι έφτασε όπου να΄ναι και ότι τα ξύλα πια για τη φωτιά είναι αχρείαστα.Με τα ξαφνικά κρύα όμως, που κάνει, χωρίς και την παραμικρή προειδοποίηση, σαν να θέλει να διασκεδάσει με τον πόνο των ανθρώπων ο αφιλότιμος τους αναγκάζει , την τελευτάι στιγμή,να ξεριζώσουν τα παλούκια από τους φράκτες των κήπων, να τα κάψουν για να ζεσταθούν.

"Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης".

Ενώ συμβουλεύει τους ανθρώπους με την παροιμία του:

" Το Μάρτη ξύλα μάζευε μην κάψεις τα παλούκια".

   Λέγεται Βλάσταρος και Ανοιξιάτης, γιατί είναι ο μήνας που φέρνει την άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία, δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. 

   Έτσι, μ ΄αυτούς τους τρόπους και με άλλους ακόμα, προσπαθεί ο λαός μας να ξεφύγει από τις παγίδες και τα πεισμώματά του Μάρτη, γιατί ξέρει τώρα καλά πως :  

"Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές χιόνισε
και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!"

 Έθιμα παραμονής και δοξασίες του μήνα Μάρτη

 Την πρώτη μέρα του Μάρτη συνηθιζόταν από τα παλιά χρόνια νέοι και νέες να βγαίνουν στα χωράφια και με τη δρόσο των σπαρτών έπλεναν το πρόσωπό τους για να μη μαυρίσουν. Απέφευγαν τη δρόσο των σπαρτών κριθαριού, γιατί αυτή φέρει σπυριά (κριθαρκά) κάτω από τα βλέφαρα.Άλλο έθιμο ήταν να δένουν γύρω από τον καρπό του δεξιού χεριού τους και γύρω
από το λαιμό τους κλωστή από χρωματιστά νήματα στριμμένα, κόκκινα, λευκά και χρυσά. Καμμιά φορά στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού για να μη σκοντάφτουν.
Η κλωστή λέγεται «Μάρτη» ή «Μαρτιά» ή «Μαρτίτση» και όποιος τη φοράει δεν μαυρίζει από τον ήλιο του Μάρτη και φοριέται μέχρι το Πάσχα.
Στο Λιδωρίκι την πρώτη του Μάρτη φορούσαν στο χέρι ή το δάχτυλο τον «μάρτη», μια κόκκινη και μια λευκη κλωστή για το καλό του μήνα, και το έβγαζαν στο τέλος του μήνα, αφήνοντάς το πάνω στα δέντρα για να το πάρουν τα χελιδόνια για τις φωλιές τους. Αλλού πάλι το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καούν μαζί.

 Χελιδονίσματα το μήνα Μάρτιο

Την αρχαία εποχή, με την είσοδο της άνοιξης και με την εμφάνιση των πρώτων χελιδονιών τα παιδιά τραγουδούσανε ειδικό χελιδόνισμα, οι πρώτοι στίχοι του οποίου ήταν οι εξής

Αρχαίο χελιδόνισμα:
«Ηλθ' ήλθε χελιδών
Καλάς ώρας άγουσα
Καλόυς ενιαυτούς
Επί γαστέρι λευκά
Απί νώτα μέλαινα».
Το χελιδόνισμα αυτό ήταν συνηθισμένο και κατά τους βυζαντινούς χρόνους.
Οι χελιδονιστές ήταν κυρίως παιδιά αλλά και ενήλικες και έφεραν μαζί τους ξύλινο ομοίωμα χελιδόνας την 1η Μαρτίου. Πολύ περισσότερο οι Βυζαντινοί που ο χρόνος τους άρχιζε την 1η Μαρτίου περιέρχοντας τα σπίτια τραγουδούσαν τα χελιδονίσματα.